Cantadeira de Barro de Arén - Manuela Cortizo Medal

“Cantadeira de Barro de Arén – Manuela Cortizo Medal” de Xosé Lois Foxo

Con 82 anos de idade, Manuela Cortizo Medal acumula unha intensa experiencia como cantareira. Agora, da man de Inquedanzas Sonoras, ve a luz Cantareira de Barro de Arén, un libro-CD-DVD que recolle un estudo sobre a súa figura da man de Xosé Lois Foxo. Cantos de ronda, xotas, muiñeiras, mazurcas, cantos de oficios e romances danse cita nun disco que amosa preto de oitenta pezas interpretadas por Cortizo unicamente coa súa voz e a pandeireta. Sobre a mesma cantareira xa publicara Calros Solla unha compilación de máis de mil coplas co título de “Cantares de Manuela de Barro”.

«A Terra de Montes é unha das reservas naturais do folclore galego e Manuela Cortizo Medal -coñecida como Manuela de Arén- é un dos máximos expoñentes da tradición que esmorece. Para preservar para a posteridades toda esa riqueza galega por vía oral, o músico ourensán Xosé Lois Foxo acodeu a Manuela Cortizo e fixo unha meticulosa labor de recollida que verá a luz nuns meses nunha obra que incluirá tres formatos: libro, cedé e deuvedé.

Segundo explicou o promotor da iniciativa e director da Real Banda de Gaitas de Ourense, a obra reúne un cento de cantigas ou composicións musicadas e preto dun milleiro de coplas, tanto en galego como en castelán. As coplas son composicións de catro versos, moitas veces de creación propia. Manuela de Arén garda na súa memoria prodixiosa case un milleiro que abarcan moitos dos xéneros da música popular. Hai romances, cantares de seitura, cantares de arrieiro, de cregos, de Nadal, de Reis ou de Antroido. Entre eles figura algún singular, coma o Cantar do alfareiro que Manuela interpretou o sábado pasado no acto de recollida da Medalla do Gaiteiro que este ano lle concedeu a organización da festa soutelana.

Algunhas das coplas están moi vencelladas á comarca. Unha delas está dedicada, precisamente, ó mítico Gaiteiro de Soutelo, Avelino Cachafeiro.

A obra será editada pola Deputación de Ourense baixo o título A cantareira de Barro de Arén, Manuela Cortizo Medal. Aínda non hai data para a presentación, pero Xosé Lois Foxo espera poder levala a cabo antes de que remate o ano. O disco, duns oitenta minutos, recolle en torno a un centro de pezas nas que Manuela canta e toca a pandeireta. Sen máis adornos.

Foxo ten bautizado a Manuela de Arén como «a cantareira maior de Galicia». Non é pola idade -aínda que Manuela leva dando guerra desde 1930- senón polas súas cualidades como cantareira. «Te un estilo moi identificable e conserva todo o sabor do pasado», explica o músico. «É das poucas persoas que mantén a gracia de antes. Co tempo deuse un cambio na expresión do canto, pero ela conserva o sabor do pasado, ó contrario que outras cantareiras que xa están moi mediatizadas», comenta Foxo.

Segundo Xosé Lois Foxo, Manuela tén unha forma melismática de cantar difícil de reflexar nos pentagramas. «Moitas veces, para transcribir a súa música vémonos obrigados a prescindir do pentagrama porque temos problemas para reflexar nel os melismas ou fluctuacións do canto. Tén o típico ornamento dos cantares de seitura, as inflexións sobre a mesma vocal», explica.» Rocío García, “La Voz de Galicia”

Disponível na Traga-Mundos – livros e vinhos, coisas e loisas do Douro em Vila Real... | Traga-Mundos – lhibros i binos, cousas i lhoisas de l Douro an Bila Rial...

[também disponível do autor: “Os Segredos da Gaita” de Xosé Lois Foxo 6ª Edición correxida e aumentada, "Músicas do Caurel - Cantares da Serra" Volume II, "Músicas do Caurel - Cantares da Serra" Volume III, "Cantares da Terra das Frieiras - A Gudiña" Volume I, "Cancioneiro Oencia e Contorna" 3 cd + 1 dvd, "Os Últimos Brindeiros de Forgas" cd + dvd, "Cantareira de Barro de Arén - Manuela Cortizo Medal" contén CD e DVD; Cantares da Cega do Covelo – Lucía da Conceição Fernándes” por Xosé Lois Foxo, estudio etnográfico: Xosé Rodríguez Cruz, correción lingüistica: Mário Correia, livro + cd]